Međunarodni sistem jedinica

Etalon kilograma, cilindar od legure iridijuma i platine, čuva se u Francuskoj

Al-Biruni

 

Essay on philosophy of science

 

William Thomson, 1st Baron Kelvin

    Osnovne jedinice osnovnih fizičkih veličina čine međunarodni sistem jedinica SI (Systeme internationale) su: 

 

1. Metar = m dužina 

2. Kilogram = kg masa 

3. Sekunda = s vreme 

4. Amper = A jačina električne struje  

5. Kelvin = K termodinamička temperatura 

6. Mol = mol količina tvari 

7. Kandela = cd jačina svetlosnog izvora 

 

- Metar je dužina puta koju svetlost pređe u vakumu za vreme jednog 299 792 458-og dela sekunde. Naziv jedinice metar je izvedeno od grčke reči metron, što znači "mera"

 

- Kilogram. Od redefinisanja osnovnih jedinica SI iz 2019. godine, kilogram je definisan u smislu sekunde i metra, oba zasnovana na osnovnim fizičkim konstantama, Plankovoj konstanti. 

Plankova konstanta je fizička konstanta koja se koristi za opisivanje najmanje moguće vrednosti energije, jednog kvanta. 

Kvant, u fizici, označava nedeljivu, dakle najmanju količinu energije koja se javlja u elementarnim procesima. 

Slika prikazuje cilindar napravljen od legure iridijuma i platine, koji se čuva u Francuskoj. 

Reč kilogram ili kilogram je izvedena iz francuske kilogramme, koja je sama po sebi bila naučena kovanica, sa prefiksom grčke osnove od chilioi khilioi „hiljadu“ na gramma, kasnolatinski izraz za „malu težinu“, a sam od grčkog gramma.

 

- Sekunda je trajanje 919 263 1770 perioda zračenja koje odgovara prelazu dva hiperfina nivoa osnovnog stanja atoma Cezija 133. 

Cezij 133 je jedini stabilni izotop Cezija, atomski broj mu je 55, maseni broj mu je 133, ima 78 neutrona i 55 protona (izotopi su dva ili više vrsta atoma koji imaju isti atomski broj (broj protona u svojim jezgrama) i položaj u periodnom sistemu (i stoga pripadaju istom hemijskom elementu), a koji se razlikuju po broju nukleona (masenim brojem) zbog različitog broja neutrona u njihovim jezgrama). To je meki, srebrno zlatni alkalni metal, koji se topi na 28C, što ga čini jednim od pet metala elemenata koji su tečni na sobnim temperaturama. Izuzetno je reaktivan. Prvi atomski sat je napravljen 1955. godine, u Velikoj Britaniji. 

Persijski (Iranski) učenjak Al-Biruni je prvi put upotrebio termin „sekunda“ oko 1000. On ga je definisao — kao i dan, sat i minut — kao razlomke prema lunarnom ciklusu.

 

Cezijumovi kristali, izotopi cezijuma 133 veoma visoke čistoće smešteni u inertnoj atmosferi, argonu

 

- Amper je jačina stalne električne struje koja, kad se održava u dvema ravnim paralelnim provodnicima, neograničene dužine i zanemarljivo malog kružnog preseka koji se nalaze u vakumu međusobno razmaknuti 1 metar, proizvodi među tim provodnicima silu od 2x10 dići na -7 N po metru njihove dužine. 

Amper je dobio ime po francuskom fizičaru i matematičaru Andre-Marie Ampereu (1775–1836), koji je proučavao elektromagnetizam i postavio temelje elektrodinamike.

 

Andre-Marie Ampereu

 

- Kelvin je termodinamička temperatura koja je jednaka 1/273.16 termodinamičke temperature trojne tačke vode. 

Trojnu tačku neke supstance određuje temperatura i pritisak na kojoj se ona nalazi u termodinamičkoj ravnoteži sva tri agregatna stanja. Trojna tačka vode je pri pritisku od 611.657 plus/minus 0.010 Pa i na 0.01 stepen Celzijusa. Trojna tačka vode se realizuje u specijalnim staklenim sudovima spoljašnjeg prečnika od 4 do 7 cm koji imaju aksijalno postavljenu šupljinu otvorenu odozgo za smeštaj termometra. Ime je dobio po inženjeru i fizičaru Vilijamu Tomsonu, prvom baronu Kelvinu (1824–1907), rođenom u Belfastu i sa Univerziteta u Glazgovu. Naziv potiče od reke Kelvin, koja teče pored Univerziteta u Glazgovu.

Dijagram trojne tačke vode

- Mol je množina sustava koji sadrži toliko elementarnih jedinica koliko ima atoma u 12g Ugljenika 12. Ugljenik 12 je najzastupljeniji od dva stabilna izotopa Ugljenika, koji iznosi 98.93% elemenata ugljenika na Zemlji. Atomski broj Ugljenika je 6. 

Ime mol je prevod nemačke jedinice Mol iz 1897. godine, koju je smislio hemičar Vilhelm Ostvald 1894. od nemačke reči Molekul (molecule).

 

- Kandela je svetlosna jačina u određenom smeru izvora koji odašilje monokromatsko zračenje frekvencije 540x10 dići na 12 Hz i kojem je energetska jačina u tom smeru 1/683 wata po steradijanu. Reč candela je latinska za sveću. Steradijan je (prostorni) ugao stošca s vrhom u središtu kugle, koji na povrsini kugle omeđuje površinu jednaku površini kvadrata čija je stranica jednaka polumeru kugle. Radijan je ugao između dva polumera koji na kružnici isecaju luk dužine jednake polumeru. Radijan i steradijan su bezdimenzionalne jedinice, do 1995. godine su bile dodatne jedinice SI sistema, od tada se smatraju jedinicama izvedenim iz SI sistema.